Είσαι ένας που, από λόγους αρχής, δε περιμένει πια τίποτα από το τίποτα. Υπάρχουν τόσο, πιο νέοι από σένα ή λιγότερο νέοι, που περνούν τις μέρες τους περιμένοντας να ζήσουν εκπληκτικές εμπειρίες από τα βιβλία, από τους ανθρώπους, από τα ταξίδια, από τα γεγονότα, απ’ ό,τι τους επιφυλάσσει το αύριο. Εσύ όχι. Εσύ ξέρεις ότι το καλύτερο που μπορεί να περιμένει κανείς, είναι να αποφύγει το χειρότερο, γράφει ο ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ στο βιβλίο του για τα βιβλία ΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ… Η ατμόσφαιρα αυτού του βιβλίου είναι χιλιάδες βιβλία μαζί. Ο συγγραφέας στήνει ένα καθρέφτη απέναντι στη φύση κι ύστερα μας γράφει για τον καθρέφτη. Ως συγγραφείς αλλά κι ως αναγνώστες, είμαστε τα βιβλία που αγαπάμε και το έργο μας είναι, σχεδόν πάντα, παλίμψηστο των κειμένων που θα θέλαμε να είχαμε γράψει. Στην περίπτωση του ΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ, έχουμε ένα παράξενο φαινόμενο: αντί για δόλια τεχνάσματα που μετέρχονται συνήθως οι συγγραφείς για να μας κάνουν να ξεχάσουμε, όσο διαβάζουμε, ότι διαβάζουμε, βλέπουμε την απόφαση του συγγραφέα να γράψει ένα βιβλίο κάνοντας μυθοπλασία την ίδια την ηδονή της ανάγνωσης ενός βιβλίου. Για του λόγου το αληθές αποσπάσματα από το Πρώτο κεφάλαιο [ARTWORK: Quint-Buchholz]:
Κεφάλαιο Πρώτο (αποσπάσματα από το βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο ΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ)
Είσαι έτοιμος ν’ αρχίσεις να διαβάζεις το νέο μυθιστόρημα του Ίταλο Καλβίνο, ΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ. Χαλάρωσε. Συγκεντρώσου. Διώξε από πάνω σου κάθε άλλη σκέψη. Άσε τον κόσμο που σε περιβάλλει να διαλυθεί στην ασάφεια.Την πόρτα είναι καλύτερα να την κλείσεις. Από την άλλη μεριά, είναι πάντα αναμμένη η τηλεόραση. Πες το αμέσως στους άλλους: «Όχι, δεν θέλω να δω τηλεόραση»! Ύψωσε τη φωνή σου, ειδάλλως δεν θα σ’ ακούσουν: «Διαβάζω! Δε θέλω να μ’ ενοχλήσει κανείς»! ίσως δε σε άκουσαν, με όλη αυτή τη φασαρία. Πες το πιο δυνατά, φώναξε: «Αρχίζω να διαβάζω το νέο μυθιστόρημα του Ίταλο Καλβίνο»! Ή αν πάλι δε θες, μην το φωνάξεις. Ας ελπίσουμε πως θα σε αφήσουν στην ησυχία σου.
Πάρε την πιο αναπαυτική στάση:καθισμένος, πλαγιασμένος, κουλουριασμένος, ξαπλωμένος. Ξαπλωμένος ανάσκελα, στο ένα πλευρό, μπρούμητα. Σε πολυθρόνα, σε ντιβάνι, σε κουνιστή καρέκλα, σε σαιζ λονγκ, σε πουφ. Σε μια αιώρα, αν έχεις βέβαια μια αιώρα. Πάνω στο κρεβάτι ή και κάτω από τα σεντόνια. Μπορείς, ακόμα, να βολευτείς με το κεφάλι κάτω, σε θέση γιόγκα. Με το βιβλίο αντεστραμμένο, εννοείται.
Βέβαια, κανένας ακόμα δεν μπόρεσε να βρει ποια είναι η ιδανικότερη στάση για διάβασμα. Κάποτε ο κόσμος διάβαζε όρθιος, μπροστά σε ένα αναλόγιο. Είχε συνηθίσει να μένει όρθιος, όρθιος και ακίνητος. Όταν κουράζονταν να πηγαίνουν με το άλογο, οι άνθρωποι ξεκουράζονταν έτσι. Κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να διαβάσει πάνω σε ένα άλογο. Κι όμως, σήμερα, η ιδέα να διαβάζεις καθισμένος στη σέλα, με το βιβλίο ακουμπισμένο στη χαίτη του αλόγου, ίσως στηριγμένο με μια ειδική ιπποσκευή στ’ αυτιά του αλόγου, σου φαίνεται ελκυστική. Με τα πόδια στους αναβατήρες θα πρέπει να ήταν εξαιρετικά αναπαυτικά για διάβασμα. Άλλωστε ο πρώτος όρος για να απολαύσει κανείς το διάβασμα είναι να σηκώσει τα πόδια του πάνω από το έδαφος.
Ωραία! Τι περιμένεις, λοιπόν:άπλωσε τα πόδια σου, ακούμπησέ τα, αν θέλεις, πάνω σ’ ένα μαξιλάρι, σε δυο μαξιλάρια, στα μπρατσόλια του ντιβανιού, στη ράχη της πολυθρόνας, στο τραπεζάκι που πίνεις τσάι, στο γραφείο σου, στο πιάνο, στην υδρόγειο σφαίρα. Βγάλε, όμως, πρώτα τα παπούτσια, αν θέλεις α ακουμπήσεις κάπου τα πόδια σου. Ειδάλλως ξαναφόρεσέ τα. Τώρα μη στέκεσαι εκεί, μα τα παπούτσια στο ένα χέρι και το βιβλίο στο άλλο…..
Όχι πως περιμένεις τίποτα το ιδιαίτερο από αυτό ειδικά το βιβλίο. Είσαι ένας που, από λόγους αρχής, δε περιμένει πια τίποτα από το τίποτα. Υπάρχουν τόσο, πιο νέοι από σένα ή λιγότερο νέοι, που περνούν τις μέρες τους περιμένοντας να ζήσουν εκπληκτικές εμπειρίες από τα βιβλία, από τους ανθρώπους, από τα ταξίδια, από τα γεγονότα, απ’ ό,τι τους επιφυλάσσει το αύριο. Εσύ όχι. Εσύ ξέρεις ότι το καλύτερο που μπορεί να περιμένει κανείς, είναι να αποφύγει το χειρότερο. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο έχεις καταλήξει, στην προσωπική σου ζωή όπως και στα γενικότερα προβλήματα, ακόμα και σ’ αυτά που συγκεντρώνουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Και με τα βιβλία; Ακριβώς επειδή την έχεις αποκλείσει σε όλα τα άλλα επίπεδα, σου φαίνεται σωστό να επιτρέπεις στον εαυτό σου εκείνη τη νεανική ευχαρίστηση της αναμονής σε ένα χώρο καλά περιχαρακωμένο, όπως είναι ο κόσμος του βιβλίου, όπου μπορεί να σου πάει καλά ή άσχημα, αλλά ο κίνδυνος της απογοήτευσης, τουλάχιστο, δεν είναι πολύ σοβαρός.
Είδες, λοιπόν, σε μια εφημερίδα ότι κυκλοφόρησε το ΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ, το νέο βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο που δεν δημοσίευσε τίποτα εδώ και μερικά χρόνια. Πέρασες από το βιβλιοπωλείο και αγόρασες αυτό το βιβλίο. Έκανες πολύ καλά.
Ήδη στη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου εντόπισες το εξώφυλλο με τον τίτλο που ζητούσες. Ακολουθώντας αυτό το οπτικό χνάρι, προχώρησες στο μαγαζί μέσα από το πυκνό δίχτυ των Βιβλίων Που Δεν έχεις Διαβάσεικαι που σε κοιτάζουν συνοφρυωμένα από τους πάγκους και τα ράφια, προσπαθώντας να σε φοβίσουν. Εσύ, όμως, ξέρεις πως δεν πρέπει να εντυπωσιαστείς, πως ανάμεσά τους είναι παραταγμένα στη σειρά τα Βιβλία Που Δεν Είναι Ανάγκη Να Διαβάσεις, τα Βιβλία Που Φτιάχτηκαν Για Άλλες Χρήσεις Και Όχι Για Να Διαβαστούν, τα Βιβλία Που Ήδη Διάβασες Χωρίς Να Κάνεις Τον Κόπο Να Τα Ανοίξεις Γιατί Ανήκουν Στην Κατηγορία Των Ήδη Διαβασμένων Πριν Ακόμα Γραφούν. Κι έτσι ξεπερνάς τον πρώτο τείχος των επάλξεων. Τώρα σου επιτίθεται η στρατιά των Βιβλίων Που Αν Μπορούσες Να Ζήσεις Περισσότερες Ζωές Θα Διάβαζες Ευχαρίστως Αλλά Δυστυχώς Οι Μέρες Που Σου Απομένουν Να Ζήσεις Είναι Αυτές Που Είναι. Με μια γρήγορη κίνηση τα προσπερνάς και φτάνεις στις φάλαγγες των Βιβλίων Που Έχεις Πρόθεση Να Διαβάσεις Αλλά Πρώτα Έχουν Σειρά Κάποια Άλλα, των Βιβλίων Που Είναι Πολύ Ακριβά Και Που Μπορείς Να Περιμένεις Να Αγοράσεις Μισοτιμής, των Βιβλίων Που Επίσης Περιμένεις Να Αγοράσεις Όταν Θα Επανεκδοθούν Στις Οικονομικές Σειρές, των Βιβλίων Που μπορείς Να Ζητήσεις Από Κάποιον Να Σου Δανείσει, των Βιβλίων Που Όλοι Πια Έχουν Διαβάσει Και Άρα είναι Σαν Να Τα Έχεις Διαβάσει Κι Εσύ. Αποκρούοντας όλες αυτές τις εφόδους, φτάνεις κάτω από τους πύργους του οχυρού όπου αντιστέκονται
τα Βιβλία Που Εδώ Και Πολύ Καιρό Έχεις Στο Πρόγραμμα Να Διαβάσεις,
τα Βιβλία Που Ψάχνεις Χρόνια Και Δεν Βρίσκεις,
τα Βιβλία Που Αφορούν Κάτι Με Το Οποίο Ασχολείσαι Αυτή Την Περίοδο,
τα Βιβλία Που Θέλεις Να Αγοράσεις Για Να Τα Έχεις Στη Διάθεσή Σου Για Κάθε Περίσταση,
τα Βιβλία που Θα Μπορούσες Να Βάλεις Κατά Μέρος Για Να Τα Διαβάσεις Ίσως Το Καλοκαίρι,
τα Βιβλία Που Σου Λείπουν Για Να Τα Βάλεις Δίπλα Σε Άλλα Στη Βιβλιοθήκη Σου,
τα Βιβλία Που Σου Εμπνέουν Μια Ξαφνική Φρενιασμένη Και Όχι Εύκολα Δικαιολογημένη Περιέργεια.
Ορίστε, λοιπόν, που μπόρεσες να μειώσεις τον απεριόριστο αριθμό των εχθρικών δυνάμεων σε ένα σύνολο, αρκετά, βέβαια, μεγάλο, αλλά που μπορεί, τουλάχιστο, να υπολογιστεί με ένα συγκεκριμένο αριθμό, αν και αυτή η σχετική σου ανακούφιση δεν σε γλιτώνει από τις παγίδες των Βιβλίων Που Διάβασες πριν Από Πολλά Χρόνια Και Ήρθε Πια Ο Καιρός Να Ξαναδιαβάσεις, και των Βιβλίων Που Πάντα Έλεγες Ότι Έχεις Διαβάσει Και Ήρθε Πια Ο Καιρός Να Διαβάσεις Αληθινά.
Όλα αυτά για να πούμε ότι, αφού έριξες μια γρήγορη ματιά στους τίτλους των τόμων που βρίσκονται παρατεταγμένοι στο βιβλιοπωλείο, οδήγησες τα βήματά σου προς το μέρος όπου βρίσκεται ο φρεσκοτυπωμένος σωρός τουΑΝ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ.Πήρες στα χέρια σου ένα αντίτυπο και το πήγες στο ταμείο για να επισημοποιήσεις το δικαίωμα ιδιοκτησίας σου πάνω σ’ αυτό…
…………………………………………………………………………
Είναι ιδιαίτερη η ευχαρίστηση που σου προσφέρει ένα βιβλίο που μόλις εκδόθηκε. Φεύγοντας, δεν παίρνεις μαζί σου μονάχα ένα βιβλίο αλλά και την καινοτομία του, που μπορεί να είναι απλά και μόνο η καινοτομία ενός αντικειμένου που μόλις πριν από λίγο βγήκε από το εργοστάσιο, η ομορφιά του καινούριου που διαρκεί ως τη στιγμή που το εξώφυλλο αρχίσει να κιτρινίζει… Όχι, εσύ ελπίζεις πάντα να πέσεις πάνω σε κάτι πραγματικά καινούριο, σε κάτι που θα παραμείνει για πάντα καινούριο. Διαβάζοντας ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, κάνεις δικό σου αυτό τον αέρα του καινούριου από την πρώτη κιόλας στιγμή, χωρίς να χρειαστεί να τον ακολουθήσεις αργότερα από πίσω, να τον κυνηγήσεις. Θα είναι, άραγε, τούτη, η καλή φορά; Κανένας δεν ξέρει ποτέ τι γίνεται. Ας δούμε πώς αρχίζει.
[Απελευθερώνεσαι με γρήγορα ζιγκ ζαγκ, και με ένα πηδηματάκι μπαίνεις στην ακρόπολη των Καινούργιων Βιβλίων Των Οποίων Ο Συγγραφέας Ή Το Θέμα Σε Ελκύουν. Αλλά και στο εσωτερικό αυτού του οχυρού μπορείς να προκαλέσεις ρήγματα ανάμεσα στα στίφη των υπερασπιστών του, χωρίζοντας αυτούς τους τελευταίους σε Καινούργια Βιβλία Των οποίων Ο Συγγραφέας Ή Το Θέμα Δεν Είναι Νέα (για σένα, βέβαια, ισχύει μονάχα το διαζευκτικό ή) και σε Καινούργια Βιβλία Των Οποίων Ο Συγγραφέας Ή Το Θέμα Είναι Εντελώς Άγνωστα(τουλάχιστο σε σένα), και να προσδιορίσεις ακριβώς την έλξη που αυτά εξασκούν πάνω σου, στη βάση των επιθυμιών σου και των αναγκών σου για το καινούριο και για το όχι καινούριο (για το καινούριο που ψάχνεις να βρεις στο όχι καινούριο και για το όχι καινούριο που ψάχνεις να βρεις στο καινούριο).]
[κι άλλα αποσπάσματα από το ίδιο βιβλίο στην επόμενη ανάρτηση]