Allende
Για να σκοτώσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
για να χτυπήσουν το καθαρό από εφιάλτες μέτωπό του
έπρεπε να γίνουν εφιάλτης
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να μαζέψουν όλα τα μίση
και τ' αεροπλάνα και τα τανκς
για να πλήξουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να τον βομβαρδίσουν να τον κάνουν στάχτη
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης ήταν ένα φρούριο
για να χτυπήσουν το καθαρό από εφιάλτες μέτωπό του
έπρεπε να γίνουν εφιάλτης
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να μαζέψουν όλα τα μίση
και τ' αεροπλάνα και τα τανκς
για να πλήξουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να τον βομβαρδίσουν να τον κάνουν στάχτη
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης ήταν ένα φρούριο
για να σκοτώσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να εξαπολύσουν έναν θολό πόλεμο
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
και να κάνουν τη σεμνή και διαπεραστική φωνή του να σωπάσει
έπρεπε να σπρώξουν τον τρόμο έως την άβυσσο
και να σκοτώσουν πιο πολύ για να συνεχίσουν να σκοτώνουν
για να πλήξουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να τον δολοφονήσουν πολλές φορές
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης είναι ένα φρούριο
έπρεπε να εξαπολύσουν έναν θολό πόλεμο
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
και να κάνουν τη σεμνή και διαπεραστική φωνή του να σωπάσει
έπρεπε να σπρώξουν τον τρόμο έως την άβυσσο
και να σκοτώσουν πιο πολύ για να συνεχίσουν να σκοτώνουν
για να πλήξουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να τον δολοφονήσουν πολλές φορές
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης είναι ένα φρούριο
για να σκοτώσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να φανταστούν ότι ήταν ένας στρατός
ένας στόλος ένα τάγμα μια ταξιαρχία
έπρεπε να πιστέψουν ότι ήταν ένα άλλο στράτευμα
αλλά ο άνθρωπος της ειρήνης δεν ήταν παρά ένας λαός
κι είχε στα χέρια του ένα τουφέκι και μια εντολή
και χρειάζονταν πιο πολλά τανκς και πιο πολύ μίσος
πιο πολλές βόμβες πιο πολλά αεροπλάνα πιο πολλή ντροπή
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης ήταν ένα φρούριο
έπρεπε να φανταστούν ότι ήταν ένας στρατός
ένας στόλος ένα τάγμα μια ταξιαρχία
έπρεπε να πιστέψουν ότι ήταν ένα άλλο στράτευμα
αλλά ο άνθρωπος της ειρήνης δεν ήταν παρά ένας λαός
κι είχε στα χέρια του ένα τουφέκι και μια εντολή
και χρειάζονταν πιο πολλά τανκς και πιο πολύ μίσος
πιο πολλές βόμβες πιο πολλά αεροπλάνα πιο πολλή ντροπή
γιατί ο άνθρωπος της ειρήνης ήταν ένα φρούριο
για να σκοτώσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
για να χτυπήσουν το καθαρό από εφιαλτες μέτωπό του
έπρεπε να γίνουν εφιάλτης
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να συνεργαστούν για πάντα με τον θάνατο
να σκοτώσουν και να ξανασκοτώσουν μονο και μόνο για να συνεχίσουν να σκοτώνουν
και να καταδικαστούν σε ερμητική μοναξιά
για να σκοτώσουν τον άνθρωπο που ήταν ένας λαός
έπρεπε να μείνουν χωρίς λαό
για να χτυπήσουν το καθαρό από εφιαλτες μέτωπό του
έπρεπε να γίνουν εφιάλτης
για να νικήσουν τον άνθρωπο της ειρήνης
έπρεπε να συνεργαστούν για πάντα με τον θάνατο
να σκοτώσουν και να ξανασκοτώσουν μονο και μόνο για να συνεχίσουν να σκοτώνουν
και να καταδικαστούν σε ερμητική μοναξιά
για να σκοτώσουν τον άνθρωπο που ήταν ένας λαός
έπρεπε να μείνουν χωρίς λαό
Γεγονότα/Ειδήσεις
Για τους ευρωπαίους
ο σταλινισμός
ήταν
ένα γεγονός
ενώ για μας
ήταν μόνο
είδηση
αυτό όμως ποτέ
δεν το καταλάβαμε καλά
ο σταλινισμός
ήταν
ένα γεγονός
ενώ για μας
ήταν μόνο
είδηση
αυτό όμως ποτέ
δεν το καταλάβαμε καλά
αντίθετα για μας
η κούβα και η νικαράγουα
είναι γεγονότα
σημαντικά και
θεμελιώδη
ενώ γι' αυτούς
είναι μόνο
ειδήσεις
γι' αυτό ποτέ
δεν τις κατάλαβαν καλά
η κούβα και η νικαράγουα
είναι γεγονότα
σημαντικά και
θεμελιώδη
ενώ γι' αυτούς
είναι μόνο
ειδήσεις
γι' αυτό ποτέ
δεν τις κατάλαβαν καλά
Πρώην κρατούμενοι
Μετά από τόσο καιρό
και σ' έναν άνεμο χιονιού
βρίσκω επιτέλους τον κάρλος
τη λίλιαν τον λιγνό
Μετά από τόσο καιρό
και σ' έναν άνεμο χιονιού
βρίσκω επιτέλους τον κάρλος
τη λίλιαν τον λιγνό
έζησαν
πεντέξι εφτά χρόνια
έγκλειστοι
στο πλυντήριο των απάνθρωπων
πεντέξι εφτά χρόνια
έγκλειστοι
στο πλυντήριο των απάνθρωπων
τους αγαπώ τους αγκαλιάζω τι σπατάλη
αλλά μοιάζει σχεδόν ανυπόφορο
να καταλάβω και να παραδεχτώ
ότι ενώ έγραφα / περπατούσα / έψαχνα
άκουγα τον τροϊλο και τον λέο μπρουβέρ
και διέσχιζα τον κίνδυνο
και μάζευα διωγμούς και απειλές
αλλά απολάμβανα τον ήλιο
κι είχα δίπλα μου τη θάλασσα και τη γυναίκα
για πεντέξι εφτά χρόνια
αλλά μοιάζει σχεδόν ανυπόφορο
να καταλάβω και να παραδεχτώ
ότι ενώ έγραφα / περπατούσα / έψαχνα
άκουγα τον τροϊλο και τον λέο μπρουβέρ
και διέσχιζα τον κίνδυνο
και μάζευα διωγμούς και απειλές
αλλά απολάμβανα τον ήλιο
κι είχα δίπλα μου τη θάλασσα και τη γυναίκα
για πεντέξι εφτά χρόνια
σαν να λέγαμε για
μια τραχιά αιωνιότητα
αυτοί κοίταζαν αγέρωχοι ή εξαγριωμένοι
ή λυπημένοι ή απόμακροι ή γαλήνιοι
τις ρυτίδες του αδιαπέραστου τοίχου
μια τραχιά αιωνιότητα
αυτοί κοίταζαν αγέρωχοι ή εξαγριωμένοι
ή λυπημένοι ή απόμακροι ή γαλήνιοι
τις ρυτίδες του αδιαπέραστου τοίχου
Τρίπτυχο του δημοψηφίσματος
1
Σιγά σιγά πείστηκαν
ότι έπεισαν
αλλά ο σιωπηλός είπε όχι
Σιγά σιγά πείστηκαν
ότι έπεισαν
αλλά ο σιωπηλός είπε όχι
δηλαδή
δεν κατάφεραν ν' αλλάξουν την εικόνα
ούτε πέτυχαν
να χαλαρώσουν το σφιγμένο πρόσωπο
δεν κατάφεραν ν' αλλάξουν την εικόνα
ούτε πέτυχαν
να χαλαρώσουν το σφιγμένο πρόσωπο
ωστόσο
και σε πείσμα δικό τους
έφεραν εις πέρας
έναν ολόκληρο άθλο
και σε πείσμα δικό τους
έφεραν εις πέρας
έναν ολόκληρο άθλο
να μην τους νικήσει ένα μέτωπο
ούτε ένα κόμμα
ούτε κανενός είδους μάχη
ούτε το χάρισμα κάποιου αρχηγού
αλλά να τους κατατροπώσει
σαν σύνολο
ο λαός
ούτε ένα κόμμα
ούτε κανενός είδους μάχη
ούτε το χάρισμα κάποιου αρχηγού
αλλά να τους κατατροπώσει
σαν σύνολο
ο λαός
2
Για εφτά χρόνια
έτσι του είπαν
είχε την ελευθερία
είχε τη δικαιοσύνη
είχε την ευημερία
είχε την τάξη
είχε την ασφάλεια
είχε τη γαλήνη
Για εφτά χρόνια
έτσι του είπαν
είχε την ελευθερία
είχε τη δικαιοσύνη
είχε την ευημερία
είχε την τάξη
είχε την ασφάλεια
είχε τη γαλήνη
πριν πάει να ψηφίσει
φρόντισε
να κοιταχτεί στον καθρέφτη
και τότε σιωπηλός
χωρίς ν' αμφιβάλλει ούτε μια στιγμή
ψήφισε την καταπίεση
και την αδικία
και την έλλειψη άνεσης
και την αταξία
και την ανασφάλεια
και την ταραχή
φρόντισε
να κοιταχτεί στον καθρέφτη
και τότε σιωπηλός
χωρίς ν' αμφιβάλλει ούτε μια στιγμή
ψήφισε την καταπίεση
και την αδικία
και την έλλειψη άνεσης
και την αταξία
και την ανασφάλεια
και την ταραχή
3
Για προφανείς λόγους
δεν ήταν ακριβώς
μια συνειδητή επιλογή
του συνόλου
αλλά μόνο το άθροισμα
εξακοσίων χιλιάδων
ατομικών
συνειδητών επιλογών
Για προφανείς λόγους
δεν ήταν ακριβώς
μια συνειδητή επιλογή
του συνόλου
αλλά μόνο το άθροισμα
εξακοσίων χιλιάδων
ατομικών
συνειδητών επιλογών
Ακόμη κι οι ελέφαντες
Τι δύσκολο να σε δω να σου χαμογελάσω
να προσποιηθούμε όλοι
να φανταστώ ένα μέλλον που να σε περικλείει
να πω ότι θα γυρίσουμε θα γυρίσεις
ν' αναπνεύσεις τον αέρα της γειτονιάς σου
να δεις την παραλία την καρδιά της ημέρας
ν' απολαύσεις τα σταφύλια τα ροδάκινα
αυτή την πολυτέλεια του φτωχού
να προσποιηθούμε όλοι
να φανταστώ ένα μέλλον που να σε περικλείει
να πω ότι θα γυρίσουμε θα γυρίσεις
ν' αναπνεύσεις τον αέρα της γειτονιάς σου
να δεις την παραλία την καρδιά της ημέρας
ν' απολαύσεις τα σταφύλια τα ροδάκινα
αυτή την πολυτέλεια του φτωχού
πώς να μιλήσουμε γι' αυτά τα απλά πράγματα
που νοστιμεύουν τη ζωή και τη ζωή σου
αν ξέρουμε ότι ακολουθούν τα ίχνη σου
και κανείς δεν πρέπει να σε φυλάξει ή να σε κρύψει
ούτε θα μπορέσει να πείσει το λαγωνικό σου
ούτε να πεθάνει για σένα ούτε να ξεσπάσει
σ' ένα κλάμα-κλειδί για να μείνεις
ζωντανός ανάμεσά μας
που νοστιμεύουν τη ζωή και τη ζωή σου
αν ξέρουμε ότι ακολουθούν τα ίχνη σου
και κανείς δεν πρέπει να σε φυλάξει ή να σε κρύψει
ούτε θα μπορέσει να πείσει το λαγωνικό σου
ούτε να πεθάνει για σένα ούτε να ξεσπάσει
σ' ένα κλάμα-κλειδί για να μείνεις
ζωντανός ανάμεσά μας
στην αρχή η εξορία ήταν
μόνο το αγκάθι του να ζεις μακριά
τώρα είναι κι αυτό του να πεθαίνεις μακριά
ήδη η λίστα έχει τέσσερις-πέντε
η μοναξιά ο καρκίνος και οι σφαίρες
τους αποτέλειωσαν και ποιος ξέρει
όσο περισσότεροι είναι τώρα τόσο λιγότεροι
στην περιπλανώμενη χώρα
μόνο το αγκάθι του να ζεις μακριά
τώρα είναι κι αυτό του να πεθαίνεις μακριά
ήδη η λίστα έχει τέσσερις-πέντε
η μοναξιά ο καρκίνος και οι σφαίρες
τους αποτέλειωσαν και ποιος ξέρει
όσο περισσότεροι είναι τώρα τόσο λιγότεροι
στην περιπλανώμενη χώρα
η γουλιά είναι ακόμη πιο πικρή
γιατί να πεθαίνεις εξόριστος είναι η ένδειξη
ότι όχι μόνο σε σένα αλλά σε όλους
μας αφαίρεσαν αυτό το τελευταίο δικαίωμα
να εγκαταλείψουμε το τρένο στον σταθμό
όπου άρχισε το ταξίδι / μας αφαίρεσαν
αυτόν τον σπιτικό θάνατο που ξέρει
από ποια μεριά κοιμόμαστε και τι όνειρα
φέρνει η αγρύπνια
γιατί να πεθαίνεις εξόριστος είναι η ένδειξη
ότι όχι μόνο σε σένα αλλά σε όλους
μας αφαίρεσαν αυτό το τελευταίο δικαίωμα
να εγκαταλείψουμε το τρένο στον σταθμό
όπου άρχισε το ταξίδι / μας αφαίρεσαν
αυτόν τον σπιτικό θάνατο που ξέρει
από ποια μεριά κοιμόμαστε και τι όνειρα
φέρνει η αγρύπνια
γι' αυτό όταν δέχομαι ότι φεύγεις
χωρίς να έχεις επιστρέψει και μάλιστα στην αγκαλιά
ενός λαού που είναι αδερφός / σου υπόσχομαι
ν' αγωνιστώ όχι μόνο για ν' αλλάξω τη ζωή
αλλά και για να προστατέψω τον θάνατο
τον δικό μας / που είναι μήτρα και γέννηση
να πεθαίνεις όπου θέλεις / όπως απαιτούν
ακόμη κι οι ελέφαντες.
χωρίς να έχεις επιστρέψει και μάλιστα στην αγκαλιά
ενός λαού που είναι αδερφός / σου υπόσχομαι
ν' αγωνιστώ όχι μόνο για ν' αλλάξω τη ζωή
αλλά και για να προστατέψω τον θάνατο
τον δικό μας / που είναι μήτρα και γέννηση
να πεθαίνεις όπου θέλεις / όπως απαιτούν
ακόμη κι οι ελέφαντες.
Ο Mario Benedetti γεννήθηκε το 1920 στο Paso de los Toros αλλά σύντομα μετακόμισε με τους γονείς του στο Μοντεβιδέο, την πόλη που ο ίδιος θεωρούσε ιδιαίτερη πατρίδα του. Εκεί, άλλωστε, διαδραματίζονται οι ιστορίες των βιβλίων του. Η σχολική του ζωή ξεκίνησε στο Γερμανικό Κολέγιο του Μοντεβιδέο, όπου άρχισε να γράφει ποιήματα και διηγήματα. Σύντομα όμως αναγκάζεται να δουλέψει, εξαιτίας της ασταθούς οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του. Αυτή η τόσο πρώιμη επαφή του με την εργασιακή πραγματικότητα τού επέτρεψε να γνωρίσει σε βάθος έναν από τους άξονες της λογοτεχνίας του: τον γκρίζο κόσμο των γραφείων.
Από το 1938 μέχρι το 1941 έζησε σχεδόν αδιάκοπα στο Μπουένος Αϊρες. Χρόνια μετά θα θυμηθεί: «Εκεί αποφάσισα να γίνω συγγραφέας και έγραψα το πρώτο μου βιβλίο με ποιήματα, που τώρα το έχω ξεχάσει ή προσπαθώ να το ξεχάσω γιατί ήταν πολύ κακό». Το 1949 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα, το οποίο κερδίζει το βραβείο του Υπουργείου Παιδείας. Αυτό το βραβείο του απονέμεται κι άλλες φορές, αλλά από το 1958 αρνείται συστηματικά τις απονομές αυτού του είδους, αδυνατώντας να συμφωνήσει με τους κανονισμούς τους. Από το 1954 μέχρι το 1960 βρέθηκε τρεις φορές στη θέση του λογοτεχνικού διευθυντή του Mancha, του εβδομαδαίου εντύπου που επηρέασε όσο κανένα άλλο την πολιτική και πολιτιστική ζωή της Ουρουγουάης αλλά και της Λατινικής Αμερικής γενικότερα. Με τη συλλογή Poemas de la oficina (Ποιήματα γραφείου) που εκδόθηκε το 1956 ο Benedetti βρίσκει τη δική του ξεχωριστή θέση στην ποίηση της χώρας του. Ο κόσμος της δουλειάς, η γραφειοκρατία και ο μικροαστισμός της μεσαίας τάξης πρωταγωνιστούν στη συλλογή αυτή, που τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό στο ευρύ κοινό. Ο απλός, άμεσος και καθημερινός τρόπος γραφής του έχει τις ρίζες του στον θαυμασμό για την ποίηση του Baldomero Fernandez Moreno και του Antonio Machado. Οι ζωές των ηρώων του είναι ποτισμένες από τις προσωπικές του εμπειρίες ως ταμίας σε εταιρεία ανταλλακτικών αυτοκινήτων, δημόσιος υπάλληλος, τηρητής βιβλίων, στενογράφος στη Χημική Σχολή. To 1960 με την έκδοση της νουβέλας La Tregua o Benedetti γίνεται γνωστός σε παγκόσμια κλίμακα. Το βιβλίο αυτό γνώρισε πάνω από εκατό εκδόσεις, μεταφράστηκε σε δεκαεννιά γλώσσες και μεταφέρθηκε στο θέατρο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Το κείμενο είναι η καταδίκη μιας κοινωνίας σε κρίση. Η κορύφωση της κρίσης αυτής είναι το πραξικόπημα του 1973 και οι οδυνηρές συνέπειές του. Ο θάνατος τον βρήκε τον περασμένο Μάιο, στο σπίτι του στο Μοντεβιδέο, όπως ο ίδιος περιγράφει -θα έλεγε κανείς- στο ποίημά του Ακόμη κι οι ελέφαντες (Hasta los elefantes). Η κυβέρνηση της Ουρουγουάης κήρυξε εθνικό πένθος για το γεγονός. Ο Benedetti κέρδισε δίχως άλλο μια θέση ανάμεσα στους αθανάτους του παγκόσμιου λογοτεχνικού στερεώματος.
[ΠΗΓΗ: ΜΤΦ. Βαλέρια Πολύζου και Νανά Γεροντοπούλου στο e-poemaηλεκτρονικό περιοδικό για την ποίηση: http://www.poema.gr/poem.php?id=222]