Είναι απαραίτητο να έχουμε πρόσβαση σ' ένα δικό μας ανθρώπινο χώρο που ονομάζουμε τέχνη ή πολιτισμό. Πρόκειται για μια αναγκαιότητα προκειμένου να παραμείνουμε Άνθρωποι, έλεγε ο Στεφάν Εσέλ, διπλωμάτης και συγγραφέας, που πέθανε πρόσφατα
«Το πρώτο πράγμα στο οποίο επιμένω είναι ότι ζούμε σε μια περίοδο επικίνδυνη για το μέλλον του ανθρώπινου είδους, το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπο με πολύ σοβαρές προκλήσεις και αυτό το αντιλαμβανόμαστε άμεσα στους τομείς της οικονομίας, του χρηματοπιστωτικού συστήματος ή της πολιτικής βίας.
Ωστόσο, τον κίνδυνο αυτόν δεν τον διακρίνουμε καθαρά όταν απειλεί τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος ζει, όταν απειλεί το «πνεύμα» του.
»Ωστόσο το πνεύμα εγγράφεται σε έναν πολιτισμό.Το ανθρώπινο είδος διαφέρει από τα υπόλοιπα, που έχουν πολλά προτερήματα σε σχέση με το δικό μας, με ένα άλλο, πολύ σημαντικό: την αγάπη για τον πολιτισμό. Και αυτό, αρχικά, είναι η χρήση της γλώσσας, της εικόνας, του ήχου, της μουσικής.
»Δεν ζούμε απλώς για να ικανοποιήσουμε τις άμεσες ανάγκες μας, αλλά και για να έχουμε πρόσβαση σε ένα δικό μας ανθρώπινο χώρο που ονομάζουμε τέχνη ή πολιτισμό.Πρόκειται για μια αναγκαιότητα προκειμένου να παραμείνουμε Άνθρωποι και να μην ξεπέσουμε σε αυτό που το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η παγκόσμια οικονομία προσπαθεί να μας περιορίσει: να είμαστε, δηλαδή, μόνο οικονομικοί φορείς, καταναλωτές και παραγωγοί υλικών αγαθών».
Πρόκειται για την άποψη του Στεφάν Εσέλ,που χάθηκε από τη ζωή πριν από λίγους μήνες, όταν παλαιότερα είχε ερωτηθεί από το ηλεκτρονικό περιοδικό «Cassandre/Horschamp» για τη ραγδαία υποβάθμιση της τέχνης και του πολιτισμού στον πολιτικό λόγο, σήμερα.
Μήπως όμως η τάση αυτή έχει σκοπό τον περιορισμό του ανθρώπινου είδους;
«Αυτή η απόπειρα πιθανώς δεν είναι εσκεμμένη. Είναι αποτέλεσμα ενός τρόπου αντίληψης της λειτουργίας μιας κοινωνίας αποκλειστικά προσανατολισμένης στα υλικά αγαθά. Είναι πολύ πιο εύκολο τα δήθεν αντικειμενικά πνεύματα, τα οποία άλλωστε διαμορφώθηκαν από τα μεγάλα πολιτικά ρεύματα, να υπολογίζουν τα υλικά αγαθά, το βαθμό κατανάλωσης, το βαθμό εξόδων, το χρήμα...
»Υπάρχει ένα μέρος ευθύνης του καπιταλισμού και του μαρξισμού σε αυτή την κατάσταση. Οι μεγάλες ιδεολογίες διαμόρφωσαν τον άνθρωπο σε ένα ζώο που παράγει και καταναλώνει. Ασφαλώς μπορεί να παράξει και τέχνη και πολιτισμό, αλλά καθώς είναι πιο δύσκολο να μετρηθούν, προτιμούμε να υπολογίζουμε τα υλικά αγαθά και να αδιαφορούμε για τα μη μετρήσιμα.
»Πρόκειται για τον πολιτισμό των αριθμών έναντι του πολιτισμού των συμβόλων.Αυτό που συμβαίνει στους καλλιτεχνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες, είναι πως η εξουσία τούς υποχρεώνει να υπολογίζουν όλα εκείνα που θα έπρεπε να ανήκουν στη σφαίρα του φαντασιακού, επομένως του ανθρώπινου πλούτου. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους καλλιτέχνες δημιουργούς είναι ότι εκτιμώνται σε σχέση με τον "τζίρο" τους. Ένας ζωγράφος θεωρείται μεγάλος αν ο πίνακάς του θα του αποφέρει δύο εκατομμύρια δολάρια. Υπάρχει αληθινός κίνδυνος υποβάθμισης σε μια περίοδο της ιστορίας μας όπου η παγκοσμιοποίηση γεννά προϊόντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρέως. Και για να χρησιμοποιούνται ευρέως θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο πρωτότυπα, χυτευμένα στα ίδια καλούπια με τις ίδιες πάντα προδιαγραφές. Αυτή η τάση της γενίκευσης θέτει σε κίνδυνο την καλλιτεχνική και πολιτιστική ατομική δημιουργικότητα, που είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του ανθρώπινου είδους και οφείλουμε να το προστατεύσουμε. Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στον πολιτισμό και τον έχουν ανάγκη. Αν περιορίσουμε ή καταργήσουμε τη συμμετοχή τού καθενός μας στην τέχνη και τον πολιτισμό, τότε ευνουχίζουμε τους ανθρώπους και τους στερούμε κάτι ουσιαστικό».
[ΠΗΓΗ: Βίκη Τσιώρου Σημεία Αναφοράς, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 10/04/2013]