Δεν είναι καινοφανές το φαινόμενο τα κόμματα να προτείνουν υποψηφίους για τις εκλογές άτομα που έχουν τόσο σχέση με την πολιτική όση ο… φάντης με το ρετσινόλαδο. Στην επιλογή των υποψηφίων λαμβάνονται υπόψη κυρίως τρεις παράγοντες στην εποχή μας, από τα επιτελεία των κομμάτων. Ο ένας είναι ο «παραδοσιακός»: η κομματική επετηρίδα (η οποία βεβαίως στην εκπαίδευση καταργήθηκε, αλλά στην πολιτική εξακολουθεί να ισχύει). Ο δεύτερος είναι ο «εισαγόμενος», να είναι δηλαδή αναγνωρίσιμοι, άτομα συνήθως που αν τύχει και έχουν κάψει και «τηλεοπτικές φλάντζες» στα παραθυρόφυλλα, τόσο το καλύτερο για τα ψηφοδέλτια των κομμάτων (δεν είναι βέβαια σίγουρο ότι το ίδιο ισχύει και για την πολιτική). Και ο τρίτος (ο ολοένα και λιγότερο στην εποχή μας αναγκαίος), να έχουν σχέση με το αντικείμενο της επιστήμης που καλούνται να υπηρετήσουν.
Αν συντρέχουν και οι τρεις παράγοντες, έχει καλώς. Συνήθως βέβαια συντρέχουν οι δύο πρώτοι. Ηπολιτική εξάλλου, όπως πλέον ασκείται,είναι η μόνη επιστήμη ή τέχνη (όπως την ήθελε ο Πλάτων) που θεωρείται ότι όλοι μπορούν να την ασκήσουν χωρίς προηγούμενη ειδίκευση (και δεν εννοούμε βεβαίως τη συμμετοχή στα κοινά, που είναι απαραίτητος όρος ύπαρξης κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος). Και όταν λέμε όλοι, εννοούμε όλοι: ο γιατρός, η πορνοστάρ, ο ηθοποιός, ο τραπεζίτης, ο ποδοσφαιριστής, ο αστροναύτης, ο μετεωρολόγος, ο φαρμακοποιός, ο ξενοδοχοϋπάλληλος, ο οδοντοτεχνίτης, η τηλεπαρουσιάστρια, ο αγρότης, ο μάγειρας, ο τραγουδιστής, ο δύτης (ο περιορισμένος χώρος του άρθρου δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε σε όλες τις συντεχνίες, όπως απαιτεί το savoir vivre της λαϊκής αντιπροσώπευσης). Που δεν χρειάζεται προηγουμένως να την έχει σπουδάσει κανείς, αρκεί να έχει ταλέντο, χωρίς όμως και αυτό να είναι πια απαραίτητο! Κάτι σαν τη μαγειρική δηλαδή (αν και στη μαγειρική εάν δεν έχει σπουδάσει κανείς σήμερα δεν προσλαμβάνεται σε κάποιο κεντρικό restaurant, άντε το πολύ-πολύ σε κανένα συνοικιακό να βρει δουλειά με αποκλειστικό εφόδιο το ταλέντο του). Δεν ισχύει τουλάχιστον το ίδιο και για την πολιτική -να προτείνονται δηλαδή και να εκλέγονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, άτομα που γνωρίζουν τα της περιοχής τους, ανεξάρτητα από το επάγγελμά τους- γιατί προφανώς το διακύβευμα της επαγγελματικής γνώσης του αντικειμένου της μαγειρικής είναι σοβαρότερο από το αντίστοιχο διακύβευμα της γνώσης της πολιτικής.
Τι γίνεται επομένως όταν τα κόμματα προτείνουν για υποψηφίους για την κεντρική πολιτική σκηνή, και ακόμη χειρότερα για την ευρωπαϊκή, άτομα άσχετα με το αντικείμενο; Της showbiz προφανώς!
Η πολιτική ως showbιz μπορεί βεβαίως να ξεκίνησε από την Αμερική, βρήκε όμως μιμητές -και σε αυτό τον τομέα της πολιτικής επικοινωνίας- σε όλη την Ευρώπη. Για παράδειγμα, οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2004 έγιναν αφορμή για την ανάδειξη επώνυμων υποψηφίων με πολιτικές φιλοδοξίες σε όλη την Ευρώπη. Από δημοσιογράφους, όπως ο γνωστός τηλεοπτικός αστέρας του BBC, Robert Kilroy-Silk, έως αθλητές, όπως ο Σλοβάκος μύθος του χόκεϊ επί πάγου Peter Stastny. Από την πιο δημοφιλή τηλεπαρουσιάστρια της Ιταλίας, Lilli Gruber, η οποία κέρδισε περισσότερες ψήφους ακόμη και από τον Μπερλουσκόνι, έως αστροναύτες, όπως ο Τσέχος κοσμοναύτης Vladimir Remek, ή ο Γάλλος νικητής του ράλι Παρί-Ντακάρ, Ari Vatanen. Στην Πορτογαλία ο βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας Jose Saramago δεν είχε καταφέρει να εκλεγεί (Greene, 2004).
Τα κύρια επιχειρήματα υπέρ της άνθησης του φαινομένου των μετεγγραφών από άλλους χώρους στο χώρο της πολιτικής θεμελιώνονται στην εμφανή δυσαρέσκεια του εκλογικού σώματος έναντι των παραδοσιακών επαγγελματιών της πολιτικής, στην επιθυμία ενός υψηλότερου βαθμού αντιπροσωπευτικότητας της λαϊκής εκπροσώπησης και στην ελπίδα για ένα «φρέσκο αεράκι» στην πολιτική -τόσο σε ό,τι αφορά τα περιεχόμενα όσο και τα πρόσωπα. Μια άποψη που κέρδισε έδαφος τις τελευταίες δεκαετίες παγκοσμίως, χωρίς όμως εκ του αποτελέσματος να επιβραβευθεί, καθώς τα μεγάλα προβλήματα που έρχεται να διαχειριστεί η «τέχνη του εφικτού» τα τελευταία χρόνια επιδεινώθηκαν αντί να επιλυθούν.
Το «φρέσκο αεράκι» αποδείχθηκε εν πολλοίς «αέρας κοπανιστός», καθώς το έλλειμμα επαγγελματισμού και η περιορισμένη γνώση του αντικειμένου της πολιτικής δυσχέρανε αντί να βοηθήσει στην αποτελεσματική εκπροσώπηση των συμφερόντων των πολιτών. Διότι όπως στην ιατρική επιστήμη δεν υποκαθιστάς το επάγγελμα του γιατρού με «πρακτικούς», επειδή υπάρχουν κακοί γιατροί ή γιατροί που χρηματίζονται, αλλά αντικαθιστάς τους συγκεκριμένους επίορκους με άλλους επιστήμονες, τοιουτοτρόπως θα έπρεπε να ισχύει και στο χώρο της πολιτικής.
Όσο για τον αντίλογο περί της σημερινής κρίσης και της ευθύνης των πολιτικών προσώπων, να επισημάνουμε απλώς ότι δεν ήταν εν πολλοίς πολιτικοί -με την έννοια τουλάχιστον του όρου που μας άφησε κληρονομιά ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός- αυτοί που τη δημιούργησαν και αυτοί που τη διαχειρίστηκαν παγκοσμίως, αλλά τεχνοκράτες της οικονομίας και ανδρείκελα των μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που έχουν από τη συνθήκη του Μάαστριχτ και εντεύθεν εκτοπίσει από την κεντρική πολιτική σκηνή λήψης αποφάσεων τους αληθινούς πολιτικούς και την πραγματική έννοια της πολιτικής.
[ΠΗΓΗ: Πολιτική, τέχνη του «εφικτού» ή τέχνη του «ανειδίκευτου», ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ καθηγήτρια, διδάκτωρ Πολιτικής Επικοινωνίας – δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 27-04-2014]