Τι είναι αυτό που το 73,6% των συμπατριωτών μας το εκφράζει με ένα κατηγορηματικό «Όχι» προς την ανάλγητη πολιτική της Ευρώπης για την Κύπρο σήμερα, χθες αλλά και αύριο για την Ελλάδα; Τι επακριβώς σημαίνει αυτό το «ρεύμα του Οχι»; Αφέλεια, όπως υποστηρίζουν οι σαράφηδες του πιο εξαντλημένου πραγματισμού; Πατριωτισμό, όπως υποθέτουν τα παλικάρια, ή δραματική ένδειξη ότι το επόμενο βήμα θα είναι ο εμφύλιος; Ποιο είναι το βαθύτερο αίτημα αυτού του 73,6% προς τους γυροσκόπους πολιτικούς;
Η απάντηση που υποβόσκει είναι η ίδια η δημοκρατία.Το έλλειμμα δημοκρατίας, πολύ μεγαλύτερο από το έλλειμμα ταμείου. Οι ιθύνοντες δεν το αναγνωρίζουν. Η νομική παιδεία τους είναι κολλημένη στο συνταγματικό δίκαιο. Στην καλύτερη περίπτωση στον Κέλσεν, στη χειρότερη στον Βενιζέλο και στον Μανιτάκη.
Αλλά η δημοκρατία πρωτίστως είναι μεταφυσική.Μειδιούν οι ιθύνοντες, όμως ο υπερβολικός αυτός χαρακτηρισμός προέρχεται από τον σημαντικότερο εν ζωή γάλλο φιλόσοφο Ζαν-Λυκ Νανσύ και αναλύεται στο βιβλίο του «Αλήθεια της δημοκρατίας».
«Η δημοκρατία» γράφει «είναι κατ' αρχάς μεταφυσική και μόνον εκ των υστέρων πολιτική». Πράγμα που σημαίνει πως η αυθεντία της δεν εξαρτάται απλώς από κανόνες αλλά κυρίως από μια καθαρή επιθυμία για «κοινή ζωή». Συμβαίνει κάτι τέτοιο ακόμη στην Ελλάδα;
Η πρόκληση του γάλλου στοχαστή ζητεί την προσοχή μας προκειμένου να μην υποθέσουμε ότι οι θέσεις του μαρτυρούν ιδεαλισμό. Η ιδέα πως η δημοκρατία είναι «πνεύμα» προτού μεταβληθεί σε «πολίτευμα» εκκινεί από τον Πασκάλ, διέρχεται από τον Ρουσό αλλά καταλήγει στον Μαρξ. Το ότι «ο άνθρωπος υπερβαίνει απείρως τον άνθρωπο» σημαίνει επίσης ότι ο άνθρωπος ως «σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων» (Μαρξ) έχει ήδη απείρως υπερβαθεί από την κοινωνία του ανθρώπου. Οπότε, αν η σημερινή πολιτική διαχείριση βρίσκεται σε αδιέξοδο, είναι διότι δεν πιστεύει (κυριολεκτώ) στην υπέρβαση ως κίνητρό της. Και αν στην πίστη αυτή ο κάθε αστοιχείωτος υποθερμικός αναλυτής διακρίνει ιδεοληψία δεν έχει παρά να αναλογιστεί τη συνεχή αναζήτηση ισοδυναμιών ανάμεσα στην ιδέα και στην ύλη στον πλέον «υλιστή» των φιλοσόφων, τον Καρλ Μαρξ. Στο «Κεφάλαιο» το χρήμα ως «γενικό ισοδύναμο» προέρχεται από μια αφηρημένη διαδικασία σχέσεων ανταλλαγής. Αλλά το ίδιο δεν συμβαίνει και στη δημοκρατία; Μια ανταλλακτική λογική δεν μεταφέρει την κυριαρχική βούληση του εκλογέα στον αντιπρόσωπό του στη Βουλή;
Αντίθετα όμως από τον καπιταλισμό, στη δημοκρατία όλα δεν απολήγουν σ' αυτό το «ιερογλυφικό»: το χρήμα.Επιπλέον, δεν το καθιστούν επ' ουδενί κριτήριο για τη λειτουργία της δημοκρατίας όπως συμβαίνει στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Στη δημοκρατία η τιμή του χρήματος είναι υποδεέστερη του ανεκτίμητου ανθρώπου. Αυτή τη συνθήκη του αναντικατάστατου πολίτη δεν λαμβάνουν υπόψη τους οι μνημονιακές σκοπιμότητες καθώς δεν αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πράγματι ένα «αντικείμενο άνευ αξίας» που αξίζει επειδή δεν διαμεσολαβείται από κανένα ιερογλυφικό.
Ο Μάης του '68, κυριολεκτικά ένα κίνημα άνευ αξίας, στο οποίο ο Νανσύ αναφέρεται με ενθουσιασμό, μας προέτρεψε να ζητάμε το αδύνατο αναγνωρίζοντας τη μη ανταλλάξιμη διαφορά του από καθετί το εφικτό. Προφανώς και ο Μαρξ εμπλέκεται στην προβληματική αυτής της απειρότητας άνευ διατιμήσεως που συναντάμε στον Πασκάλ αλλά και στον Ρουσό όταν αποφαίνεται στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο» πως «αν υπήρξε ένας λαός του Θεού θα κυβερνιόταν δημοκρατικά».
Διάβαζα ότι ο θρυλικός επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ πρότεινε πρόσφατα να επενδύουμε σε αξίες και να μην παίζουμε άλλο με την αγορά. Γιατί δεν το επιχειρούν και οι πολιτικοί; Και γιατί στήνουν συνεχώς μια κομπίνα; (Έτσι αποκαλείται η θεριζοαλωνιστική μηχανή που τσουβαλιάζει τη φύση και τον ανθρώπινο κάματο.)
[ΠΗΓΗ: Γιώργος Βέλτσος, Η κομπίνα, στη στήλη του ΥΠΟ ΓΩΝΙΑΝ στο κυριακάτικο ΒΗΜΑ 31 Μαρτίου 2013]